Niniejsza publikacja zawiera przegląd stanowisk i kierunków, w jakich podążają współczesne badania, których obiektem są wątki kobiece w dziejach Galicji. Złożyły się nań 32 teksty, autorstwa historyków z różnych ośrodków naukowych zarówno polskich, jak i zagranicznych. Tytułowa "nowoczesność i tradycja" to dwa przenikające się światy, nadające tożsamość i decydujące o specyfice tej prowizji - widoczne również, a może przede wszystkim w sytuacji kobiet, ale i w metodologii zaprezentowanych tu badań. Całość, zgodnie z podtytułem, podzielona została na 4 części: Nowoczesność, Tradycja, Portrety i Varia. Część pierwsza zawiera 7 artykułów opisujących różne obszary działalności kobiet w dobie modernizującego się społeczeństwa tak w ujęciu regionalnym,jak i nieco szerszej perspektywy. Część druga przedstawia je w ich tradycyjnym środowisku, a więc na tle rodziny lub w społeczeństwie uznanych obszarach aktywności - religijnej i dobroczynnej. W części trzeciej odnajdujemy studium przypadku 10 kobiet z różnych środowisk, znanych z działalności na wielu polach - od aktywistek ruchu kobiecego (Maria Dulębianka, Maria Turzyn), działaczek politycznych (Zofia Moraczewska) po artystki i przedstawicielki rodzącej się grupy bizneswoman. Zbiór zamykają Varia, gromadzące 6 tekstów o tematyce wykraczającej poza przyjęty w pracy konwencję, ale poszerzające naszą wiedzę w różnych aspektach przestrzeni kobiecej. (Fragment wstępu).

Maria Konopnicka kojarzy się przede wszystkim z äRotąö, patriotyczną pieśnią niemalże o randze hymnu narodowego, która pomagała naszemu Polakom zachować tożsamość narodową w ciężkich czasach rozbiorów, wojen i okupacji. äRotęö chętnie wykorzystywały środowiska opozycyjne w czasach Polski Ludowej na rozmaitych manifestacjach patriotyczno-religijnych. Obecnie poetka ceniona jest bardzo przez koła konserwatywno-narodowe, głównie za kluczową rolę jej twórczości w kształtowaniu postawy moralnej i patriotyzmu wielu pokoleń. Sławiąc dokonania Konopnickiej, zapomina się o tym, iż była przede wszystkim kobietą, uwikłaną w wyjątkowo skomplikowaną sytuację życiową. Co więcej, błędem byłoby uznanie jej za ämoralną opokę Naroduö. Wręcz przeciwnie ľ Konopnicka jawi się jako kobieta wyzwolona, niestroniąca od wolnych związków ze znacznie młodszymi mężczyznami, a w czasach, w jakich przyszło jej żyć środowiska katolickie uznawały jej twórczość za bardzo szkodliwą i wymierzoną nie tylko w Kościół, ale w chrześcijaństwo i polskość. Co ciekawe, osobowość poetki wymyka się wszelkim schematom, nie da jej się wpasować w żadne ramki. Pozornie była wspaniałą matką, ucieleśnieniem przysłowiowej Matki Polki samotnie wychowującej gromadkę dzieci, ale kiedy tylko się choć trochę usamodzielniły, czym prędzej czmychnęła z Warszawy, by przez bez mała dwadzieścia lat wieść życie nomadki i podróżować po całej Europie. Choć można spotkać opinię, iż była feministką, po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki, również wydaje się to mocno naciągane. Ryzykownym jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż typowi skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka äPrometeuszaö bardzo dbała o swój wizerunek ů Niemałe sensacje i kontrowersje wywołuje sprawa jej relacji z młodszą o dziewiętnaście lat Marią Dulębianką, dobrze zapowiadającą się malarką, która swoją karierę poświęciła walce o prawa kobiet i ů opiece nad Konopnicką. Niniejsza publikacja nie zajmuje się autorką äNaszej szkapyö jako pisarką, czy poetką, ale przedstawia ją jako kobietę uwikłaną w skomplikowane związki emocjonalne oraz borykającą się z problemami życia codziennego.

Malarka znana głównie z ikonicznego porteru Konopnickiej w binoklach, społecznica, aktywistka, feministka, Pietrek z powycieranymi łokciami – fascynująca i niesłusznie zapomniana towarzyszka życia autorki Roty. Maria Dulębianka najpierw uczyła się w szkole artystycznej w Wiedniu, potem jej kariera nabrała tempa w Warszawie pod okiem Wojciech Gersona. W 1884 roku dołączyła do grona pierwszych polskich malarek, które studiowały w cenionej paryskiej Académie Julian. Tylko niewielka część jej dorobku artystycznego przetrwała jednak do dzisiaj. Od 1890 roku wspólnie z Konopnicką mieszkała za granicą – a jeśli sprawy osobiste zmuszały je do rozstania, to Marie jak najszybciej starały się do siebie wrócić. Z biegiem lat Dulębianka coraz głośniej zaczyna zabierać głos w sprawie równouprawnienia kobiet. Publikuje ostrą polemikę Damscy kaznodzieje, którą można streścić hasłem: „mężczyźni objaśniają mi świat”. Apeluje także o równy dostęp do studiów artystycznych. Potem w ramach manifestu jako pierwsza kobieta kandyduje w wyborach do Sejmu Krajowego. Po śmierci poetki osiadła na stałe we Lwowie, gdzie jeszcze mocniej zaangażowała się w działalność społeczną i feministyczną. Podczas misji Czerwonego Krzyża zaraziła się tyfusem, kontrolując warunki w ukraińskich obozach, w których byli internowani Polacy. Zmarła 7 marca 1919 roku. Początkowo pochowano ją w grobowcu Konopnickiej na Cmentarzu Łyczakowskim. Osiem lat później jej trumna została przeniesiona na Cmentarz Obrońców Lwowa. Karolina Dzimira-Zarzycka porządkuje i uzupełnia biografię Marii Dulębianki, ale przede wszystkim kreśli portret artystki i emancypantki, której problemy i wybory okazują się dziś zaskakująco aktualne. Obficie czerpiąc ze źródeł, stara się uchwycić naturę relacji Dulębianki i Konopnickiej, a także wpisać ją w szerszy obraz sytuacji kobiet na przełomie XIX i XX wieku.