W półwieczu zamkniętym pomiędzy "Kartkami z dziennika" - pierwsza pochodzi z końca lat 60., ostatnia z roku 2017 - ich Autor, uczestnik i profesor najstarszej polskiej wspólnoty uniwersyteckiej, prowadził poświadczoną licznymi publikacjami działalność naukową, wykładał na zagranicznych uczelniach, brał udział w międzynarodowych sympozjach, odbywał podróże, angażował się też z przekonaniem w działalność społeczną i polityczną. Był to czas ważnych zmian w kraju. Towarzyszyły im doniosłe przeżycia, wielkie satysfakcje, głębokie wzruszenia. Ale pojawiała się też konieczność podejmowania trudnych wyborów, niełatwych decyzji. Oznaczało to - chcąc, nie chcąc - poddanie się surowemu egzaminowi ze sprawności intelektualnej i moralnej, próbę charakteru. Zdarzały się dotkliwe ciosy z różnych, często niespodziewanych stron, akty niesprawiedliwości, nielojalnego postępowania. Odsłaniały się nieoczekiwane strony ludzkich zachowań. Te wszystko, co przez lata pozostawało obiektem uważnej obserwacji Autora, jak i to, co odbywało się z jego udziałem, domagało się natychmiastowego utrwalenia, zapisu. Tak powstawały kolejne karty jego dziennika. To, co zawierają, okazało się ważnym doświadczeniem dla niego, dla jego pokolenia, a może i dla wielu innych osób przeżywających świadomie ten czas. "Kartki z dziennika" są samodzielną książką, ale można i warto zestawić ją z poprzednimi tomami Autora, ze "Świadectwami obecności" oraz "W kręgu polityki". Wówczas okaże się, że mamy do czynienia z tryptykiem, którego części wzajemnie się uzupełniają i wzbogacają. (Rec. Wydawn.)

Kaktusy w tysiącu odmian – od miniatur do wielkich słupów. Na horyzoncie szczyty wulkanów. Wśród nich słynny, od czasu do czasu aktywny Popocatépetl, tytułowy bohater wybitnego dzieła literackiego. Wielobarwne pływające ogrody na wodach, ponad którymi wyrosła dwudziestomilionowa stolica nowoczesnego państwa, rozłożona między wulkanami na wysokości polskich Rysów. Matka Boska z Guadalupe – otoczona legendami graniczącymi z prawdą. Do niej z pierwszą pielgrzymką podążył Jan Paweł II. Z całego Meksyku i krajów Ameryki Środkowej zdążają do niej tłumy, które umieją łączyć swą katolicką pobożność z dawnymi wierzeniami; bo przecież od rodzimych bogów i bogiń nie odchodzą, choćby ze strachu przed ich gniewem. Ofiary z ludzi składane Bogu Słońcu na ołtarzach licznych piramid. Tajemnica kryjąca się za opuszczaniem przez Azteków i Majów miast, które wcześniej sami zbudowali... Toltekowie, Olmekowie, Taraskowie, Zapotekowie… Diego Rivera i Frida Kahlo. José Clemente Orozco, David Alfaro Siqueiros, Rufino Tamayo. Murale opowiadające historię dumnego narodu, stawiającego czoła potędze północnego sąsiada – znienawidzonego, ale także tego, do którego się zmierza w poszukiwaniu lepszego życia. Niezapomniane Museo Nacional de Antropología e Historia, architektoniczne dzieło Pedra Ramíreza Vázqueza; bogactwo kultury Azteków i Majów. Plac Garibaldiego i dolatujące zewsząd dźwięki mariachis i marimbas. (Rec. Wydawn.)

"W kręgu polityki" to zapis długoletnich doświadczeń autora, wyniesionych ze zdarzeń politycznych, w których aktywnie uczestniczył. Otwiera książkę opis wypadków z lat 1956-1958 na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dla Mariana Stępnia Październik 1956 był przeżyciem, które wywarło decydujący wpływ na dalszą aktywność polityczną jego pokolenia: na styl, w jakim reagowało na wydarzenia roku 1968, a także na refleksję i poczucie odpowiedzialności towarzyszące utworzeniu w połowie lat 70. Stowarzyszenia Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica”. Opis skomplikowanych dziejów Stowarzyszenia dopełnia autor odnoszącymi się do niego fragmentami prowadzonego przez siebie dziennika. Wiele uwagi poświęca ukazującemu się pod egidą „Kuźnicy” periodykowi „Zdanie”; obraz towarzyszących temu miesięcznikowi decyzji redakcyjnych i politycznych przynosi rozdział Za kulisami „Zdania”. W książce zarysowuje się wyrazista konsekwencja między przedstawioną w pierwszych rozdziałach postawą autora, a późniejszą jego decyzją o podjęciu obowiązków sekretarza Komitetu Centralnego PZPR do spraw kultury. Nastąpiło to w czasie, gdy reformatorski nurt w partii skutecznie wypracowywał program przechodzenia od ustroju autorytarnego do demokracji parlamentarnej; o tym m.in. w rozdziale Wspomnienia sekretarza KC. Z tą funkcją łączy się rzeczowy, nieunikający ukazania błędnych meandrów polityki kulturalnej, ale oddający też sprawiedliwość twórcom i działaczom kultury tego czasu, tekst Kultura w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Z pewnością mogą zainteresować czytelników prowadzone przez lata Potyczki z cenzurą, a także zapis telewizyjnych Rozmyślań autora, skupionych na sprawach kultury polskiej na obczyźnie, ale ujawniających też motywację postawy przyjętej po wprowadzeniu stanu wojennego oraz pierwsze rozczarowania po 1990 roku. (Rec. Wydawn.)