Helena Paderewska (1856-1934), tak jak jej mąż, Ignacy Jan Paderewski, była osobą niepospolitą. Historycy nie poświęcili jej należytej uwagi, a przecież niewątpliwie była jedną z najwybitniejszych Polek swej generacji. Przez prawie lat czterdzieści pozostawała nie tylko towarzyszką życia Ignacego, jego najbliższą „wspólniczką” w pracy na rzecz niepodległości Polski, lecz także samodzielną działaczką społeczną na skalę w Polsce niespotykaną. Wiosną 1920 roku Helena spisała swoje wspomnienia z lat 1910-1920, chyba najważniejszej dekady życia i działalności Paderewskich. Odnalezione przed paru laty w zbiorach Instytutu Hoovera w Kalifornii, stanowią swoistą kronikę zabiegów jej męża o zwrócenie uwagi Zachodu na sprawę Polski, zorganizowanie mocnego polskiego stronnictwa w Stanach Zjednoczonych oraz rozwinięcie skutecznej kampanii na rzecz jej niepodległości. Helena pisze głównie o mężu, mniej o sobie, ale mimo tej skromności daje raz po raz świadectwo swej niepospolitej osobowości. Towarzyszyła mężowi we wszystkich przedsięwzięciach, troszcząc się o jego zdrowie i powodzenie, wspierając jego działalność. Jeżeli rzeczywiście Ignacy Paderewski był autorem przypisywanego mu żartobliwego aforyzmu: „droga do sukcesu pełna jest kobiet popychających swych mężów”, to niewątpliwie miał tu na myśli swoją żonę. Rękopis wspomnień Heleny Paderewskiej się nie zachował. Do archiwum Instytutu Hoovera trafiły dwie kopie przebitkowe maszynopisu. Pierwszy egzemplarz pozostał chyba u Heleny Paderewskiej i jego losy nie są znane. Podstawą do tłumaczenia polskiego był przepisany i poprawiony tekst przygotowany do wydania angielskiego. Wydawnictwu udostępnił go Maciej Siekierski. Tłumaczenie na język polski wykonała Ludmiła Bachurska. (Rec. wydaw.)