Pełen ironii, ale też sentymentów, zbiór brawurowych literacko opowieści o Podhalu i góralszczyźnie autorstwa Antoniego Kroha – wybitnego etnografa i tłumacza. Jak trafić do Sklepu Potrzeb Kulturalnych? Co się stanie, gdy krzyż na grobie Kikli przewróci się na północ? Kto wymyślił taniec zbójnicki? Co to jest praesens etnographicum? O tym pisze Antoni Kroh (ur. 1942), literat i etnograf, tłumacz i historyk kultury, obserwator życzliwy, choć niepozbawiony dystansu i zmysłu krytycznego. Sklep Potrzeb Kulturalnych to wspomnienia autora z Bukowiny Tatrzańskiej, wysłanego w góry przez matkę z powojennej, spalonej Warszawy. Antoni Kroh snuje wciągające opowieści, przytacza liczne anegdoty, o Podhalu realnym i mitycznym, postrzeganym jako odwieczna krynica polskości. Ta książka jest też próbą odpowiedzi na pytanie o współczesny kształt góralszczyzny i kultury ludowej w ogóle – jak zmieniało się Podtatrze w ciągu ostatnich stu lat i po co nam dzisiaj mit śwarnego harnasia. (lubimyczytac.pl)

Sklep potrzeb kulturalnych to pokłon oddany kulturze podhalańskiej, wyznanie miłosne maskowane ironią i żartem. Próba oddania atmosfery Podhala lat 50., 60. i 70., całkowicie subiektywna, bez naukowego zadęcia. Antoni Kroh o sobie: Pochodzę z Warszawy, ale kilka lat dzieciństwa przemieszkałem w Bukowinie Tatrzańskiej. W 1955 roku ukończyłem tam szkołę podstawową. W latach 1967-70, zaraz po studiach, pracowałem w dziale etnograficznym Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Poznałem wówczas wielu wybitnych zakopiańczyków, miejscowych oryginałów, chłonąłem środowiskowe opowieści, bajdy i plotki. Zdobyłem „blachę” przewodnika tatrzańskiego. W kwartalniku Instytutu Sztuki PAN „Polska Sztuka Ludowa” opublikowałem kilka młodzieńczych, buntowniczych artykułów o kulturze ludowej Podhala, zaś po latach dwie książki o tym regionie: Sklep Potrzeb Kulturalnych oraz Tatry i Podhale w serii „A to Polska właśnie”. Po latach od pierwszego wydania Sklep potrzeb kulturalnych przeszedł gruntowny remont i dziś oddajemy go w ręce Czytelników w odnowionej postaci. Antoni Kroh jest etnografem, ale sporo lat wcześniej – co nie tylko etnografom się przydarza – był małym chłopcem. Chłopiec urodził się wprawdzie w Warszawie, jednak przez pierwsze lata nauki mieszkał w Bukowinie Tatrzańskiej, gdzie chodził do miejscowej szkoły. Były to czasy Bieruta, w szkole panowała programowa nuda i szarzyzna. Ale dobrego pisarza poznaje się m.in. po tym, że nawet o szarzyźnie pisze kolorowo. Toteż książka roi się od uciesznych opowiastek i postaci podpatrzonych bystrym okiem dziecka. W miarę czytania anegdotki trochę rzedną i do głosu dochodzi etnograf, który podhalańskie tereny zna od dawna i dobrze. Wraz z ich historią prawdziwą i zmyśloną (…) Wisława Szymborska (Z okładki)

Trzecie, aktualne wydanie popularnego Śpiewnika, jedynego wydawnictwa, który pokazuje bogactwo pieśni całej góralszczyzny polskiej: górali śląskich, żywieckich, czadeckich, babiogórskich, kliszczackich, orawskich, zagórzańskich, podhalańskich, spiskich, pienińskich, łąckich i nadpopradzkich. Śpiewnik zawiera też pieśni Andrzeja Knapczyka Ducha oraz współczesne zespołów De Press i Trebunie Tutki. Odrębny rozdział stanowią pieśni z papieskich pielgrzymek Jana Pawła II na Podhale i w Beskidy. Pieśni podane są z zapisem nutowym i w gwarze poszczególnych subregionów góralskich. Obowiązkowa pozycja dla każdego miłośnika góralszczyzny.

W książce zamieszczono wybór ponad 360 tradycyjnych pieśni z różnych stron Karpat. Wszystkim pieśniom, podanym w językach oryginalnych, towarzyszą zapisy nutowe. Każdy z rozdziałów poprzedzony jest wprowadzeniem. Śpiewnik zaopatrzony jest w mapę regionów kulturowych Karpat i wybranych grup kulturowych Karpat.

Bojkowie to największa grupa górali ruskich, zamieszkująca Karpaty od Wysokiego Działu w Bieszczadach, do doliny Łomnicy w Gorganach. Sąsiadowali na zachodzie z Łemkami, a na wschodzie z Hucułami. Trudne warunki życia w górach sprzyjały tradycyjnej uprawie roli i pasterstwu. Hodowali głównie owce i woły, z handlu którymi słynęli po obu stronach Karpat. Znojne życie gazdynie umilały sobie sztuką haftowania. W każdym niemal rejonie stosując inne wzory i barwy, odbijające poniekąd zróżnicowanie krajobrazu. I choć życie na Bojkowszczyźnie bywało ciężkie i biedne, to górale ci byli przywiązani do swej ziemi – gór, lasów i dolin, rzadko decydując się na emigrację. Po II wojnie światowej Bojkowie zostali wysiedleni z polskiej części Bieszczadów. Do dziś zamieszkują swe dawne wschodnie siedziby od Sambora po północne Zakarpacie, gdzie spotkamy przejawy ich wspaniałego budownictwa cerkiewnego, jak to Wysocku Niżnem, Oporcu i Matkowie.

Dzieło Stanisława Witkiewicza zatytułowane Na przełęczy należy do grona klasycznych utworów opiewających urodę Tatr oraz witalność tamtejszych górali. Punktem wyjścia do dalszych obserwacji i rozważań stał się letni pobyt autora w Tatrach i jego wycieczka przez Przełęcz Mięguszowiecką do Morskiego Oka. Witkiewicz spogląda na góry zarówno okiem zafascynowanego widokami turysty, jak i doświadczonego artysty malarza.