Ostatni, siódmy tom cenionej serii Sztuka polska to pierwsza na rynku wydawniczym próba syntetycznego ujęcia polskiej sztuki XX i XXI wieku. Odmalowany przez prof. Wojciecha Włodarczyka obraz zróżnicowanych dziedzin artystycznych na przestrzeni stulecia to nie tylko projekt historii sztuki – to raczej próba o wiele szerzej zakrojonego rozpoznania, jak sztuka stanowi nieodłączny element formułowania współczesnej polskiej kultury w tym kluczowym dla niej wieku wielkich przemian, tak społecznych, jak i politycznych czy geograficznych. Oferując autorską ramę interpretacyjną, Włodarczyk wypracowuje nieraz zaskakujące analogie i zestawienia dalece wykraczające poza kanoniczną historię sztuki skoncentrowaną na korowodzie wybitnych jednostek i następstwie stylów. W niezwykle różnorodnym i wewnętrznie skonfliktowanym okresie autor dostrzega inspirującą możliwość przeformułowania języka opisu praktyk artystycznych jako elementu panoramy politycznych i kulturowych zjawisk. W efekcie publikacja naświetla nie tylko dzieje sztuki, lecz przede wszystkim splątania, paradoksy i napięcia charakteryzujące kondycję wewnętrznie pękniętej polskości – poprzez zakorzenienie w historii dzisiejszych postaw, ideologii i formacji pozwala natomiast lepiej zrozumieć miejsce Polski we współczesnym świecie. Publikacja wzbogacona została 252 ilustracjami. Siedmiotomowa Sztuka polska stanowi kontynuację znakomitego cyklu Sztuka Świata. Poświęcona jest dziejom architektury, rzeźby, malarstwa, rysunku, grafiki i fotografii oraz innym dziedzinom twórczości artystycznej, w tym projektowaniu ogrodów i parków, a także rzemiosła artystycznego. Poszczególne tomy, opracowane pod kierunkiem najwybitniejszych specjalistów, są kompleksowym opracowaniem sztuki danej epoki na byłych i obecnych terenach Rzeczpospolitej, uwzględniono w nich sztukę Kresów Wschodnich, Śląska i Pomorza Zachodniego.

Janusz Bogucki opisuje w książce nie tylko rozwój dorobku plastyki, ale również siły i zjawiska życia publicznego, które wpłynęły na rytm tego rozwoju i charakter dorobku. Dążył do ukazania związku między przemianami życia zbiorowego w kraju i losami powstającej ówcześnie sztuki. Dodatkowo starał się nie tylko przedstawić historyczną ewolucję związku polityki ze sztuką, ale także określił inne (oprócz politycznych) siły, które decydowały o stanie świadomości i rezultatach pracy artystów w Polsce Ludowej.

Dzieło Czesława Miłosza to nie tylko znakomita rozprawa z dziedziny politologii i badań nad komunizmem, to literacki traktat albo swoista powieść z kluczem, zawierająca ponadczasową refleksję o kondycji ludzkiej, etyce, wolności i zniewoleniu, wyrastająca jednak z konkretnego i przez to wiarygodnego doświadczenia świadka i uczestnika. Edycja niniejsza jest przedsięwzięciem wyjątkowym: wydawcy udało się namówić autora do skomentowania utworu, do ponownego spojrzenia na wypadki sprzed półwiecza i podzielenia się refleksjami z czytelnikiem.

Książka pokazuje jasne i ciemne strony PRL okraszone dowcipami i anegdotami z tych czasów. Śmiech i żarty były rodzajem muru obronnego, zapory chroniącej przed okropnościami i niedogodnościami tego okresu, jak również przed szarzyzną dnia codziennego. Ukazano metody działania władzy tzw. realnego socjalizmu i zwykłą ludzką zdolność do przetrwania, reglamentację towarów, kolejki i permanentne braki w zaopatrzeniu, gnębienie przejawów prywatnej inicjatywy, ale również rozwój kultury w tych czasach. Sporo miejsca poświęcono socrealizmowi, który miał być nowym, oczywiście lepszym nurtem współczesnej sztuki, i odejściu od tego nurtu na rzecz rozwoju filmu, teatru i literatury, w takim stopniu, w jakim pozwalała na to cenzura. Książka pokazuje problemy tego okresu, ale autorka zdaje sobie sprawę, że w pamięci wielu ludzi wydaje się on najcudowniejszy, ponieważ był czasem ich młodości. (Rec. Wydawn.)