Ballady Mickiewicza są silnie osadzone w realiach historycznych i lokalnych. Miejsce akcji jest ściśle określone (Świteź, Płużyny, Ruta i in.[3]). W tę oswojoną rzeczywistość wkracza świat nadprzyrodzony, w codzienność ingerują siły nadprzyrodzone, a to, co znane, okazuje się niebezpieczne i tajemnicze. Ingerencje świata nadziemskiego mogą mieć charakter etyczny – to, co nadprzyrodzone, ocenia czyny ludzkie i wprowadza ład moralny, wymusza odpowiedzialność za czyny i wymierza karę za popełnione zło (m.in. ballady Lilije, Rybka, Świtezianka)[3]. Taka wizja rzeczywistości, według której w każdym momencie może dojść do przenikania się codzienności ze światem pozazmysłowym, miała charakter polemiczny wobec racjonalnych poglądów oświeceniowych[1]. Szczególnie polemiczny charakter ma ballada Romantyczność, w której oświeceniowemu racjonalizmowi (reprezentowanemu przez postać starca) przeciwstawiony zostaje postulat wiary w poznanie pozaracjonalne i istnienie zjawisk niemożliwych do objęcia przez rozum[4].

Balladyna to dramatu w pięciu aktach, napisany przez Juliusza Słowackiego w epoce romantyzmu. To opowieść o żądzy władzy i rywalizacji. Imię głównej bohaterki - Balladyna - nawiązuje do gatunku literackiego, jakim jest ballada, w której pojawiają się motywy fantastyczne i elementy wierzeń ludowych. Balladyna od lat znajduje się w kanonie lektur szkolnych omawianych na lekcjach języka polskiego. (lubimyczytac.pl)

„Moralność pani Dulskiej” to tragikomedia pokazująca zakłamanie i podwójną moralność zamożnej rodziny mieszczańskiej. Główna bohaterka, Aniela Dulska, kierując się przekonaniem, że brudy należy prać we własnym domu, a najważniejszą rzeczą jest uniknięcie skandalu, doprowadza do romansu swojego syna ze służącą, którą gdy ta spodziewa się dziecka, odprawia z domu. Hipokryzja, chorobliwe skąpstwo, chciwość, ograniczenie… wszystko to po sukcesie „Moralności” stało się synonimem dulszczyzny. (lubimyczytac.pl)

Nad Niemnem to powieść o niespełnionej i spełnionej miłości, wartości pracy, godności, uprzedzeniach społecznych, które niegdyś zwano mezaliansem, stosunku Polaków do trudnej historii ojczyzny (zamaskowany wątek powstania styczniowego). Główna bohaterka, Justyna Orzelska, to uboga szlachcianka, która potrafi zachować poczucie własnej wartości i godność, nie ulega presji otoczenia i decyduje się na odważny krok, aby być w życiu szczęśliwą. Podstawą oceny postawy bohaterów Nad Niemnem jest pożyteczność dla innych i dla całego społeczeństwa oraz stosunek do sprawy zrywu narodowowyzwoleńczego z 1863. Pozytywistyczne ideały i życiowe wybory Eliza Orzeszkowa w Nad Niemnem genialnie sportretowała polskie społeczeństwo drugiej połowy XIX stulecia, umiejętnie ukrywając przed carską cenzurą aluzję do walki o wolność podjętej przez Polaków w 1863 roku. Na tym tle ukazała losy bohaterów, a przede wszystkim ich szczęśliwe i nieszczęśliwe wybory życiowe: młodzieńczą miłość Justyny Orzelskiej do Zygmunta Korczyńskiego i dojrzałą miłość Justyny do Jana Bohatyrowicza, niespełnioną miłość Marty Korczyńskiej i Anzelma Bohatyrowicza, tragedię Andrzejowej Korczyńskiej, która straciła w powstaniu styczniowym ukochanego męża, oraz nieszczęśliwą miłość małżeńską zapracowanego i zatroskanego o byt rodziny Benedykta Korczyńskiego, i jego egoistycznej żony Emilii, wiecznie cierpiącej na urojone słabości. W powieści zostały znakomicie ukazane skomplikowane stosunki między dworem Korczyńskich a zaściankiem Bohatyrowiczów, ich wzajemne powiązania oraz sąsiedzkie konflikty. Nad Niemnem to powieść pozytywistyczna, która dotyka najważniejszych spraw narodowych i społecznych, ale też przekazuje uniwersalne prawdy o ludzkim szczęściu, poczuciu własnej wartości i godności.

Niniejsza publikacja zawiera ilustracje przygotowane specjalnie do tej edycji z okazji stulecia wydania w niepodległej Rzeczypospolitej pierwszego cyklu komiksowego pt."Ogniem i mieczem, czyli Przygody szalonego Grzesia - powieść współczesna" wydrukowanego w 1919 roku w czasopiśmie "Szczurek". (Z okładki)

W niniejszej publikacji wykorzystano elementy twórczości Stanisława Wyspiańskiego: fragmenty polichromii "Nasturcje" (1895) z tanseptu bazyliki św. Franciszka z Asyżu w Krakowie, autoportret z 1902 roku, autograf rzutu sytuacyjnego dekoracji "Wesela". Pocztówki na stronach działowych: sceny z lwowskiej prapremiery "Wesela" w 1901 roku.