Publikacja stanowi analizę działań organów władzy PRL w bieczańskim kościele oraz na terytorium ówczesnych województw rzeszowskiego i krośnieńskiego. Skupiając się na poziomie lokalnym, autor omówił problem stosunków państwo-Kościół. Publikacja poszerza wiedzę faktograficzną czytelników, zaspokaja wartości poznawcze i niesie wartość edukacyjną uzupełniając „białe plamy” na kartach PRL. (Rec. Wydawn.)

Odpowiedź na to pytanie wymaga refleksji nad tym, skąd wyszliśmy i do czego zmierzamy, nad osiągnięciami i porażkami, zastanowienia się nad możliwościami i zagrożeniami, które niesie ze sobą XXI wiek. Gdzie będziemy jako państwo za lat dziesięć, dwadzieścia czy trzydzieści? Czy będziemy źródłem taniej siły roboczej dla krajów rozwiniętych i rynkiem zbytu dla produktów ich myśli? Czy, jak dotąd, peryfe- riami Europy, czy też staniemy się regionalną potęgą na miarę naszej wielkiej historii i otwierających się nowych możliwości?2 W dniu 3 czerwca 2009 roku, tj. w przeddzień XX rocznicy narodzin III Rzeczypospolitej, w Belwederze odbyła się konferencja pt. W drodze do demokra- tycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, w której na moje zaproszenie uczestniczyło wielu znakomitych gości.

Niniejszy tom, zawierający 13 artykułów historyków z Katowic, Opola i Warszawy, ukazuje konflikt w relacjach Kościół – państwo na kilku płaszczyznach: specyfiki lokalnej, rozmów duchowieństwa z przedstawicielami władz, prasy, zaangażowania społeczno-politycznego duchowieństwa, szkolnictwa oraz pielgrzymowania. Na początku skupiono się na kwestii górnośląskiego oblicza konfliktu ideologicznego Kościół – państwo. Doktor Andrzej Grajewski zwrócił m.in. uwagę na potrzebę komparatystyki podczas prowadzenia badań nad historią Kościoła w poszczególnych regionach, a także zaproponował nowe ramy narracji chronologicznej w odniesieniu do dziejów Kościoła na obszarze Górnego Śląska. Redaktor tomu, dr hab. Adam Dziurok, prof. UKSW, skupił się na przedstawieniu problemów natury światopoglądowej, które pojawiały się podczas rozmów przedstawicieli władz partyjno-państwowych z duchownymi na terenie województwa śląskiego/katowickiego w okresie stalinizmu. W kolejnych dwóch tekstach skupiono się na perspektywie prasowej. Z jednej strony ukazano sposób relacjonowania stosunków państwowo-kościelnych w 1945 r. na łamach tygodnika „Gość Niedzielny” – wydawnictwa kurii diecezjalnej w Katowicach (tekst autorstwa ks. dr. Rafała Śpiewaka), z drugiej zaś zaprezentowano antykościelne treści publikowane przez katowicki miesięcznik ateistyczny „Myśl Wolna” (tekst dr Łucji Marek). Trzeci blok tekstów obejmuje kwestię aktywności społeczno-politycznej grupy duchownych określanych jako „księża patrioci” oraz próby wychowania lojalnych kapłanów. Doktor Jacek Żurek poruszył sprawę regionalizmu w tym środowisku na Górnym Śląsku, dr Adriana Dawid zaprezentowała aktywność kapłanów województwa opolskiego w Komitecie Obrońców Pokoju, zaś ks. prof. Jerzy Myszor poddał analizie próby uzyskania wpływu przez władze komunistyczne na formację do kapłaństwa, zarówno w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, jak i poprzez powoływanie alumnów do służby wojskowej.

Rzetelne, oparte na dokumentach archiwalnych i bogato ilustrowane ponad 250 zdjęciami dzieło Agaty Mirek przybliża trudne, często wręcz heroiczne życie żeńskich wspólnot zakonnych w Polsce Ludowej. W czterdziestu pięciu odsłonach – czasami przez pryzmat losów pojedynczych sióstr – ukazuje z jednej strony represyjną politykę komunistycznych władz, dążącą do zepchnięcia zakonów na margines życia społecznego, z drugiej – zmagania sióstr z tą rzeczywistością, ich walkę o zachowanie tożsamości, życie i pracę oraz zaangażowanie w wielkie wydarzenia w dziejach Kościoła i narodu. Istotnym wątkiem książki jest „polityka zakonna” ówczesnego Episkopatu Polski, a szczególnie Prymasa Tysiąclecia, polegająca nie tylko na protestach, ale przede wszystkim na aktywnym budowaniu swoistej, międzyzakonnej „linii oporu”. Chronologiczny układ spełnia w książce rolę symboliczną: w każdym roku przedstawiono jeden aspekt z życia sióstr zakonnych, który nierzadko obecny był w ich codziennej posłudze przez cały okres PRL. Książka jest swoistą odpowiedzią na apel papieża Jana Pawła II: „Za szczególną powinność naszego pokolenia w Kościele uważam zebranie wszystkich świadectw o tych, którzy dali życie za Chrystusa. Nasz wiek, nasze stulecie ma swe szczególne martyrologium jeszcze nie w pełni spisane. (Rec. Wydawn.)

Badania dotyczące Urzędu ds. Wyznań znajdują się na początkowym etapie. Choć istnieje wiele publikacji o historii Kościoła katolickiego w Polsce „ludowej”, szczególnie o jego relacjach z komunistycznym państwem, ciągle brakuje opracowań dotyczących struktur, działalności i ludzi zatrudnionych w UdsW. Niniejszy tom podejmuje te tematy. Zostały w nim omówione zasady funkcjonowania poszczególnych wojewódzkich wydziałów ds. wyznań oraz wybrane aspekty działalności aparatu wyznaniowego (na poziomie centralnym i regionalnym). Zaprezentowano także sylwetki dwóch ważnych dla UdsW postaci: byłego benedyktyna Jana Wierusza-Kowalskiego oraz Eryka Sztekkera. Publikacja składa się z siedemnastu artykułów, podzielonych na cztery części prezentujące struktury wojewódzkie UdsW, jego działalność, aspekty prawne i sylwetki pracowników. Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989”.

Lewaczka i ksiądz. Karolina Korwin Piotrowska i Grzegorz Kramer SJ. Kontrowersyjna dziennikarka i popularny jezuita. Wybuchowa mieszanka charakterów i tematów. Skąd w nas tyle hejtu? Dlaczego Kościół w Polsce nie radzi sobie z problemem pedofilii? Czy z księdzem da się normalnie pogadać? Czy ruch LGBT to naprawdę największe zagrożenie dla naszego społeczeństwa? Czy pożera nas chory nacjonalizm i niechęć do innych? Dlaczego nie potrafimy ze sobą rozmawiać? Oto nasz polski kocioł.