Książka którą oddajemy do rąk Czytelników, stanowi garść spojrzeń na bitwę pod Gorlicami z różnych perspektyw. Zaznaczyć należy, że w żadnym stopniu nie wyczerpuje ona poruszanego tematu, gdyż tak naprawdę miasto wciąż czeka m. in. na swoje opracowanie dotyczące życia codziennego w latach zawieruchy wojennej 1914-1918. (Ze wstępu)

Ogrom okrucieństw II wojny światowej zatarł w pamięci społeczeństw ślady Wielkiej Wojny 1914-1918. Na długie lata zapomniano też o śmiałym zamierzeniu zrealizowanym przez cesarstwo austro-węgierskie - rozsianych wśród pól i wzgórz Galicji Zachodniej cmentarzach wojskowych. Upamiętniają one ofiarę dziesiątek tysięcy żołnierzy poległych na frontach Galicji Zachodniej od jesieni 1914 roku po wielkie zwycięstwo w bitwie gorlickiej wiosną 1915. Dzięki zaangażowaniu licznej grupy artystów, architektów, inżynierów i wojskowych powstał liczący blisko czterysta cmentarzy, niepowtarzalny w skali Europy pomnik wojskowej sztuki cmentarnej, gdzie towarzysze broni - żołnierze armii austro-węgierskiej i niemieckiej, oraz ich wrogowie - żołnierze rosyjscy, spoczęli obok siebie.

Jako przewodnik poprowadzę czytelnika w swej gawędzie po polach bitew i potyczek, których krwawą pozostałością są cmentarze wojenne. Proszę pamiętać, że nie jest to opracowanie naukowe, ale rodzaj przewodnika turystycznego. Naszą wędrówkę rozpoczniemy od lesistych ramion Magury Małastowskiej (813), poprzez Kornuty (677), po stoki Magury Wątkowskiej (840). Masywy te są odgrodzone głębokimi dolinami potoków Małastówki i Bartnianki. To tu najdalej na południe, w założonej linii przełamania, żołnierze austriackich pułków, pośród których było wielu Polaków, musieli pod ogniem broni maszynowej i strzeleckiej forsować wzgórza, a potem ostro pod górę atakować wręcz pozycje ukryte w głębokich lasach. Mieszkańcy wsi wspominali o tyralierach wynurzających się lasów i ginących w kłębach dymu i ognia... (Fragment wstępu)

Działania militarne prowadzone podczas I wojny światowej w Beskidzie Niskim przyniosły krwawe żniwo. Tysiące żołnierzy poległo w walce, a także zmarło z powodu ran i chorób. Na rozsianych po lasach, wzgórzach i dolinach cmentarzach wojennych spoczywają żołnierze – często bezimienni – obu walczących stron konfliktu. W opracowaniu tym przedstawiono 60 cmentarzy z okręgów nr I Żmigród i nr III Gorlice. Wszystkie zadziwiają swoją niepowtarzalną, różnorodną architekturą, a jednocześnie zmuszają do zadumy i refleksji. Wśród 31 cmentarzy okręgu żmigrodzkiego (numery 1–11 oraz 43–62), zaprojektowanych przez słowackiego architekta Dušana Jurkovica, na szczególną uwagę zasługują nekropolie w Regietowie Niżnym i Wyżnym, Gładyszowie, Krempnej, Grabiu, Koniecznej, Woli Cieklińskiej oraz w Małastowie na Przełęczy Małastowskiej. Nieco inne w założeniach projektowych niż cmentarze z okręgu żmigrodzkiego są nekropolie okręgu gorlickiego. Spośród 54 cmentarzy tego okręgu do albumu wybrano 29 (numery 63–86, 88, 91, 126–128), w większości zaprojektowane przez Hansa Mayra (wyjątkiem jest reprezentacyjny cmentarz nr 91 w Gorlicach projektu Emila Ladewiga i Gustava Ludwiga). Do najciekawszych można zaliczyć nekropolie w Sękowej, Ropicy Górnej, Gorlicach i Małastowie. Autor przedstawił fakty historyczne dotyczące głównych frontów I wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem działań prowadzonych w Beskidzie Niskim – bitew karpackich (styczeń – kwiecień 1915) i operacji gorlickiej (maj 1915). Okrucieństwo tej wojny opowiedziane zostało słowem i obrazem. Opisom cmentarzy i analizie ich symboliki towarzyszy bogata dokumentacja ikonograficzna – fotografie archiwalne oraz nastrojowe zdjęcia współczesne.

Zachwycające pejzaże Beskidu Niskiego i Pogórza były w czasie I wojny światowej tłem dramatycznych wydarzeń - zacięte walki toczące się na tym obszarze zebrały krwawe żniwo. Aby uczcić pamięć tysięcy poległych żołnierzy wielu narodowości, władze monarchii austro-węgierskiej podjęły decyzję o budowie cmentarzy jeszcze w trakcie prowadzonych działań wojennych. Cmentarze zaprojektowane zostały przez wybitnych twórców - architektów, malarzy czy rzeźbiarzy, stąd niejden z nich stał się prawdziwym dziełem sztuki. Rozpad monarchii nie pozwolił na pełne dokończenie prac i po latach te niepowtarzalne miejsca uległy zapomnieniu i popadły w ruinę. Jednak obecnie jest im przywracana dawna świetność i już dzisiaj w malowniczej scenerii południowo-wschodniego skrawka Polski, wśród łagodnych, pokrytych lasami wzgórz, można podziwiać te unikatowe obiekty. Niniejsza książka stanowi jedyny w swoim rodzaju album ukazujący piekno tych mniejsc. Na podstawie przedstawionych przez autora zdjęć archiwalnych z czasów Wielkiej Wojny, z lat 80-tych XX wieku oraz aktualnych, można dokonać porównania wyglądu cmentarzy zmieniających się na przestrzeni lat. (Z okł.)

Hańczowskie Góry Rusztowe to grupa górska, stanowiąca południowo-zachodnią, najwyższą część Beskidu Niskiego. Administracyjnie leżą prawie w całości na terenie gminy Uście Gorlickie w powiecie gorlickim. Nazwa pasma pochodzi od usytuowanej w ich centrum miejscowości Hańczowa. Położone są w dorzeczach górnych biegów Białej Tarnowskiej, zwanej Białą Dunajcową albo Białą, a także Ropy ich dopływów, w tym Zdyni (Zdynianki), Regetówki, Czertyżnianki i Ropki... (Fragment tekstu)

Przewodnik, który oddajemy w Państwa ręce, ma przedstawić w jak najszerszym kontekście, fragment historii niezwykle istotny dla Europy, Polski i Gorlic. (...) Szczegółowość i bogactwo opisów oraz mnogość barwnych fotografii sprawiają, że może on stać się ciekawą lekturą oraz inspiracją do poznawania przeszłości (...) Karol Górski. (Ze wstępu)

Wyżyna Krakowsko-Wieluńska (potocznie zwana Jurą) to atrakcyjny turystycznie region rozpoznawalny głównie za sprawą efektownych wapiennych ostańców skalnych. Jego przebogata historia kojarzona jest głównie ze średniowieczem, a to za sprawą Orlich Gniazd, czyli malowniczych ruin zamków obronnych z czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Dalece mniej znane są wydarzenia z późnej jesieni 1914 roku, kiedy to Jura stała się areną zaciętych walk między wojskami rosyjskimi z jednej, a niemieckimi i austro-węgierskimi z drugiej strony. Wielka Wojna na Jurze poświęcona jest genezie, przebiegowi i rezultatom tych zmagań, a także poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego wydarzenia te - mimo iż odcisnęły swe piętno na całym regionie, a także wywarły wpływ na dalsze, strategiczne decyzje walczących stron - stosunkowo szybko popadły w prawie całkowite zapomnienie. Podobna sytuacja dotyczy jurajskich cmentarzy i kwater wojennych, które jako materialne pamiątki toczonych tutaj walk są niewątpliwie warte bliższego poznania. Nie mniej istotne są również informacje na temat zmian następujących w tym zakresie - likwidacji, przenoszenia lub zniszczenia poszczególnych obiektów, dokonanych na przestrzeni lat do chwili obecnej. Bazą źródłową Wielkiej Wojny na Jurze są m.in. dzienniki bojowe walczących tu jednostek, wspomnienia bezpośrednich świadków i uczestników wydarzeń oraz niepublikowane dotąd w Polsce materiały archiwalne. (Rec. Wydawn.)