Pięćdziesiąt lat korespondencji Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza. Czesław Miłosz i Tadeusz Różewicz. Nie ma polskiej literatury bez tych dwóch poetów. Różni w patrzeniu na świat i w stylu, w jaki ubierali go w słowa. Różni w codzienności; nawet w sposobie, w jaki się uśmiechali. Po lekturze listów, które między sobą wymieniali, dowiadujemy się, jak wiele ich łączyło. Braterstwo poezji to jubileuszowy tom korespondencji wybitnych polskich twórców. Zawiera nieznaną korespondencję z lat 1947–2003 oraz wybór wierszy, esejów, rozmów, zapisków intymnych i innych utworów, w których obaj poeci wypowiadali się o sobie nawzajem, w tym także teksty dotąd niepublikowane. Wiele z tych materiałów rzuca całkowicie nowe światło na utrwalony w powszechnej świadomości obraz ich relacji. To nowe spojrzenie przełamuje monopol odczytań eksponujących zazwyczaj antagonizmy. Dzięki temu jesteśmy w stanie o wiele głębiej wniknąć w istotę ich „przyjaznych sporów”. Kochany Panie Tadeuszu, Oczywiście plemię poetów jest kłótliwe, o czym wiedział Horacy, ale zbyt duża doza prawdziwej nienawiści przekracza moje rozumienie. Więc tym bardziej cieszę się z naszych przyjacielskich stosunków. Czesław Miłosz Drogi Panie Czesławie, Widzi Pan, że jednak poeci mogą się nie tylko zwalczać, gnębić, wywyższać, „deptać”… ale szanować i kochać. Mogą być jak Bracia? Myślę, że tak… Tadeusz Różewicz Miłosz podziwiał Różewicza za „życie niemożliwe”, dziękował mu za chwilę rozmowy, która okazała się dla niego „jednym z najlepszych przeżyć w kraju”. Z kolei autor Niepokoju odwdzięczał się Mistrzowi „braterskim uściskiem”, zawsze z dozą onieśmielenia. Ich korespondencyjny dialog oraz inne formy literackiej rozmowy to fascynujący, wieloaktowy dramat dwóch niezwykłych aktorów, którzy nie muszą przed sobą niczego udawać. Braterstwo poezji. Korespondencja, wiersze i inne dialogi 1947–2013 to wyjątkowy wspólny projekt Wydawnictwa Literackiego i Wydawnictwa Warstwy w 110 rocznicę urodzin Czesława Miłosza i w Roku Tadeusza Różewicza w 100 rocznicę urodzin.

Główny, tytułowy rozdział książki jest intelektualnym efektem podróży po niezwykłych miejscach Ameryki, jaką autor odbył w 1978 roku szlakiem wyznaczonym wierszami i esejami Czesława Miłosza. Kresem tej podróży było spotkanie i rozmowa z poetą–profesorem w Berkeley. To wspomnienie zostało dopełnione relacją z 1984 roku, z drugiego amerykańskiego spotkania z Miłoszem, wówczas już laureatem Nagrody Nobla. Niewiele brakowało, a tekst Książka fałszywych prognoz przyczyniłby się do krajowego wydania Zniewolonego umysłu jeszcze przed transformacją ustrojową. Andrzej Miłosz, w porozumieniu z bratem, zaproponował, by artykuł ten wykorzystać jako przedmowę, która mogła ułatwić otrzymanie zgody cenzury na publikację. Zanim jednak doszło do definitywnych decyzji autora, wydawcy i cenzora, nastąpiła zmiana ustroju politycznego w Polsce. Zniewolony umysł ukazał się – na szczęście – bez żadnych „bezpieczników” czy politycznego alibi w rodzaju przedmowy. Pełniejsze przedstawienie Czesława Miłosza jako dyplomaty w służbie Polski Ludowej okazało się możliwe dopiero wtedy, gdy opublikowano jego Raporty dyplomatyczne (2013). Ten okres w biografii poety staje się bardziej zrozumiały w świetle jego przedwojennych związków z lewicą, o których informuje rozdział Przygody młodego umysłu. (Rec. Wydawn.)

Poznają się zimą 1957 roku w Paryżu. Czesław Miłosz, późniejszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, jest już emigrantem. Parę lat wcześniej „wybrał wolność”, po czym napisał głośny esej o zniewoleniu intelektualistów przez komunizm (Zniewolony umysł). Przede wszystkim jest jednak poetą, autorem Trzech zim, Ocalenia, Traktatu moralnego, obok Przybosia uznawanym za największego polskiego poetę tego okresu. Jan Błoński, niemal dwadzieścia lat młodszy, absolwent krakowskiej polonistyki i uczeń Kazimierza Wyki, przyjeżdża do Francji jako młody, bardzo dobrze zapowiadający się krytyk. W roku 1960 zostanie lektorem języka i kultury polskiej na paryskiej Sorbonie, a później będzie wielokrotnie gościł we Francji już jako profesor literatury. To pierwsze spotkanie poety i krytyka zaowocuje trwającą ponad pół wieku przyjaźnią i zbiorem obszernych - publikowanych w tym tomie - listów, w których obaj prowadzą fascynujący dialog na temat przemian kultury XX wieku, polskości, poezji nowoczesnej, historii najnowszej czy miejsca literatury w powojennej rzeczywistości. (Rec. Wydawn.)

Pisujemy listy do najdroższych naszych zmarłych nie po to, aby przenieść się duchem i wyobraźnią w ich przestrzeń, od tego są modlitwy, ale aby – na moment czasu pisania – wezwać ich „stamtąd” – tutaj; przywrócić, umiejscowić wśród naszych sprzętów i widoków, rzeczy dotykalnych i przez nich dotykanych. Przelotnie unieważnić ich śmierć. (…) Illg uobecnia nie pomnik Wielkiego Poety, lecz żywego człowieka, z jakim sam obcował, z którym prowadził ważne rozmowy, któremu wydawał książki, ale z którym także żartował, popijał whisky, podróżował, który darzył go przyjaźnią, a którego on darzył podziwem i miłością, nigdy nie krępując go jakimikolwiek tego rodzaju manifestacjami. (…) Szczerość poetyckiego wymiaru tej korespondencji, zdyscyplinowana emocjonalność, wyzbyta cienia jakiegokolwiek sentymentalizmu, egzaltacji, patosu – jakoś szczególnie mnie wzrusza. Jak dar. Męski dar przyjaźni dla Adresata. I dar z tej przyjaźni dla mnie, czytelnika. (Rec. Wydawn.)

„Osobie i dziełu Czesława Miłosza towarzyszyłam z bliska i z daleka od końca lat siedemdziesiątych. Bywałam pierwszą słuchaczką jego nowych wierszy. Niektóre czytał mi przez telefon, gdy dzielił nas kontynent lub ocean. Owszem, znałam Miłosza, ale czy rozumiałam, jak powstaje jego dzieło, jak krążą jego myśli, jak rodzą się wiersze? To dla mnie nadal niepojęty akt twórczy. Zagadka geniusza. Czytelnik znajdzie w tej książce kartki z dziennika, (wyimaginowany) wywiad, reportaż, wykład, esej. Mają one w moim przeświadczeniu służyć lepszemu zrozumieniu dzieła Miłosza". Renata Gorczyńska (Z okładki)