Studia, artykuły i szkice zebrane w tym tomie składają się na zróżnicowany, wieloaspektowy obraz działań kulturotwórczych inicjowanych przez społeczności lokalne (głównie Galicji i Podkarpacia), począwszy od drugiej połowy XIX wieku po najbliższą nam współczesność. Autorzy zamieszczonych prac, związani głównie z Uniwersytetem Rzeszowskim oraz Podkarpaciem (ale reprezentujący też inne ośrodki naukowe), zwracają uwagę na ścisły związek owej społecznej aktywności z tradycją historyczną oraz diagnozują aktualną sytuację kultury lokalnej w kontekście dokonujących się ostatnio w Polsce przemian ustrojowych. Książka ukazuje istotną rolę stowarzyszeń i samorządów terytorialnych w stymulowaniu działań na rzecz upowszechniania kultury, tudzież kształtowania tożsamości kulturowej i narodowej w konkretnych małych środowiskach lokalnych - nie tylko w kraju, również we wspólnotach polonijnych. (Z okł.)

Na 370 bogato ilustrowanych stronach zostało opisanych 164 miejscowości obecnego Podkarpacia związanych z historią Żydów. Obecnie w województwie (podkarpackim) nie ma ani jednej gminy żydowskiej. Pozostało jednak wiele zabytków kultury żydowskiej oraz miejsc Holocaustu. Społeczność żydowska została unicestwiona przez Niemców w czasie II wojny światowej. Przetrwali ten nieludzki czas nieliczni, przechowani przeważnie przez polskie rodziny, i ci, którzy przeżyli zsyłkę, deportowani przez reżim sowiecki w głąb Rosji. Oceny zachowań Polaków i ich stosunek do Żydów w czasie II wojny światowej są przedmiotem wielu polemik naukowych. Równie skrajne różnice zdań dotyczą Żydów, którzy w różnych sytuacjach znaleźli się na terenach Polski okupowanej przez Niemcy i Związek Sowiecki. To, że zdarzały się po obu stronach kryminalne przypadki, nie ulega wątpliwości. Ważny jest jednak kontekst i skala tych zachowań. W książce koncentruję się na opisie zdarzeń, a nie na ich ocenie. Nie sposób jednak nie pamiętać, że w tamtym czasie Żydzi nie byli traktowanijak nasi starsi bracia w wierze, a postrzegano ich, jako przedstawicieli narodu odpowiedzialnego za śmierć Chrystusa. (...) W ostatnim okresie pojawiło się sporo publikacji, w tym monografii poszczególnych miejscowości, gdzie na ogół problem lokalnej historii Żydów jest traktowany marginalnie lub nawet zupełnie pomijany. Można wręcz odnieść wrażenie, iż niekiedy lokalna społeczność wstydzi się wspólnej, polsko-żydowskiej przeszłości, że chce o niej jak najszybciej zapomnieć. Ale jednocześnie wychodzi sporo wartościowych publikacji o samych Żydach, o ich wkładzie w nasz narodowy, polski pejzaż kulturowy. O stopniu trudności odtworzenia historii Żydów może świadczyć fakt, jak bardzo rozbieżne są dane szacunkowe o ich liczbie, podawane przez autorów poszczególnych publikacji naukowych, a także liczbie np. zachowanych nagrobków na poszczególnych cmentarzach. W znacznej mierze dane te weryfikowałem osobiście, zwłaszcza, że wiele nekropolii żydowskich zostało w ostatnim okresie uporządkowanych, co w wielu przypadkach pozwoliło m.in. na dokładne przeliczenie nagrobków. Niniejsze opracowanie, podobnie jak to pierwsze z roku 2004, w żadnej mierze nie pretenduje do miana pracy naukowej. Jest to raczej zebranie rozproszonych informacji o historii lokalnych społeczności żydowskich, jakie funkcjonowały w pejzażu kulturowym na tym terenie. (Rec. Wydawn.)

Wystawa została przygotowana w siedemdziesiątą rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej, jest poświęcona jej początkowemu etapowi w południowo-wschodniej części obecnej Polski. Pokazano polskie jednostki wojskowe stacjonujące na terenie Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu przed wrześniem 1939 r. Zamieszczone fotografie pochodzą zarówno z lat dwudziestych, jak również z końca lat trzydziestych, kiedy następowały zmiany w wyposażeniu wojska i powstały pierwsze oddziały zmotoryzowane. Krótko scharakteryzowano też powstanie Armii „Karpaty”, jej dowódców i jednostki. Zasadnicza część wystawy przedstawia przebieg działań wojennych na terenie Podkarpacia, które ukazano w trzech etapach. Ekspozycję zamykają opisy poświęcone wydarzeniom, które rozgrywały się już na wschód od obecnego terytorium Państwa Polskiego - działaniom zgrupowania gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego w Małopolsce Wschodniej i obronie Lwowa - oraz próba oceny strat ludzkich na Podkarpaciu. (Rec. Wydawn.)

Sztandarowe dzieło geograficzno-etnograficzne Wincentego Pola (1807?1872), powstałe w połowie XIX wieku, wznowione dziś w opracowaniu redakcyjnym Stanisława Krycińskiego, nadal tchnie egzotyką dawno minionych czasów. Opisany w nim - pod względem topograficznym, hydrograficznym, a wreszcie kulturowym - teren rozciąga się na północ od głównego grzbietu Karpat od Bramy Morawskiej, przez Tatry, Bieszczady i Huculszczyznę, po Bukowinę. Drobiazgowe rozważania naukowca, jednego z pierwszych badaczy Karpat, urozmaicają malownicze opisy pobudzające wyobraźnię, skreślone ręką literata i poety. (Z okładki)