Zygmunt Haupt to jeden z „wielkich nieodkrytych” polskich pisarzy XX wieku. Styl Haupta jest natychmiast rozpoznawalny: rządzi nim wędrówka skojarzeń, kontrapunkt nastrojów i perspektyw widzenia świata. Pisarz opowiada o własnym dzieciństwie widzianym z perspektywy dorosłości - i zdarzeniach wieku dojrzałego, w których umie zachować bezpośredniość i świeżość postrzegania dziecka; kreśli portrety przyjaciół i członków rodziny, ale też ludzi spotkanych przypadkowo. Opowiada o zwyczajach małych społeczności wołyńskich: polskich i ukraińskich chłopów, Żydów, małomiasteczkowej inteligencji, właścicieli ziemskich i żołnierzy, przywołuje widziane malarskim okiem obrazy natury i kreślone w świetnym, perspektywicznym skrócie scenki rodzajowe, ale przede wszystkim zatrzymuje wzrok na postaciach, które go intrygują i poruszają - na ludziach zakochanych, walczących, ludziach u początku i u kresu życia. Wbrew zatem pozornej nieistotności tego, co w tych opowieściach pokazane, Haupta - erudytę i filozofa - interesują tematy najpoważniejsze, zaduma nad egzystencją człowieka: próbuje narysować kształt ludzkiego życia, splot różnych losów, wpatruje się w ich niejasną symbolikę, poszukując sensu. (Rec. wydaw.)

W dniach 18-27 września 2015 roku w Gorlicach i Szymbarku odbyła się pierwsza edycja Festiwalu im. Zygmunta Haupta. Festiwal stanowi wspólną incjatywę osób i instytucji, którym bliski jest cel promocji twórczości Zygmunta Haupta, największego z niesłusznie zapomnianych polskich pisarzy. Incjatorem wydarzeń jest Andrzej Stasiuk, który objął funkcję dyrektora Artystycznego. Festiwal jest zaplanowany jako cykliczny, odbywający się co roku. Zaplanowane wydarzenia mają dwa podstawowe cele. Pierwszym jest przywrócenie pamięci o wyjątkowym pisarzu, jakim był Zygmunt Haupt, przybliżenie odbiorcom jego sylwetki twórczej i życiorysu wraz z kontekstem historycznym jego czasów. Drugim celem wydarzenia jest udział w rozwoju polskiej sceny literackiej, promocji czytelnictwa i wartościowych zjawisk współczesnej literatury i sztuki. (Fragment "Idea")

Książka jest monografią twórczości polskiego prozaika emigracyjnego, Zygmunta Haupta (1907-1975). Autor monografii stawia tezę, że badana twórczość nie jest ani literaturą piękną, ani dokumentem, lecz tworem pośrednim, który został tak skonstruowany, że sugeruje czytelnikowi konieczność zestawienia świata przedstawionego w utworze z biografią autora, dzięki czemu czytelnik uzyskuje wgląd w tajniki warsztatu artystycznego, a to z kolei pozwala mu na oddzielenie prawdy od fikcji literackiej i, w konsekwencji, na odkrycie autorskiego zamysłu twórczego, prowadząc w końcu do ujawnienia najistotniejszych znaczeń dzieła. Dlatego pierwszy rozdział książki ma charakter teoretyczny - dotyczy konwencji autobiografizmu i związanej z nią metodologicznej problematyki interpretacji utworów autobiografizujących, do których zalicza się właśnie pisarstwo Haupta. Pozostała część monografii realizuje tę strategię badawczą. Rozdział drugi zatem przedstawia szczegółową biografię pisarza, a zwłaszcza te wydarzenia i osoby, które stały się pierwowzorami wątków fabularnych i postaci literackich, występujących w opowiadaniach Haupta. W trzecim rozdziale został opisany najistotniejszy, zdaniem monografisty, motyw, ukryty w badanej twórczości - jest to motyw miłości kazirodczej, mającej, jak się okazuje, swój precedens w życiu autora. Rozdział czwarty przynosi analizę wszystkich trzech zbiorów opowiadań Haupta pod kątem występowania w nich elementów autentycznych: przestrzeni, czasu, postaci i zdarzeń; analiza ta prowadzi do wniosku o wyraźnej w badanym dorobku twórczym ewolucji artystycznej, która polega na stopniowym powiększaniu się udziału w świecie przedstawionym fikcji literackiej kosztem autentyku. Ostatni, piąty rozdział zawiera interpretację dwóch nietypowych dla Haupta, symbolicznych opowiadań. Książkę zamyka aneks, zawierający dwie bibliografie: opublikowanych za życia pisarza tekstów i rysunków.

Książka poświęcona twórczości prozatorskiej Zygmunta Haupta jest próbą jej usytuowania na tle polskiej nowoczesności literackiej i zdefiniowaniu jej odrębnego miejsca jako "manierystycznej" manifestacji "nienachalnej misterności", kwestionującej wszelką jednostronność światopoglądową oraz totalizujące ambicje koncepcji artystycznych na rzecz dyskretnej gloryfikacji sztuki, która nie chce być ani absolutnym i jedynym punktem odniesienia, ani też wyłącznie wirtuozerską grą konwencjami literackimi i szablonami językowymi. (Z okł.)

Twórczość autora Szpicy będzie bowiem zawsze dla badacza formą „niefortunnego wyboru”, a narzędzia badawcze użyte przez niego często będą „pływać po wierzchu” prozy pisarza, dając nieprawdziwe odbicia jednostkowej, niepowtarzalnej i skomplikowanej metody twórczej. Haupt - obserwator potrafił wyprzedzić wszelkie ruchy interpretacyjne, czekając na nas wszędzie tam, gdzie zabłądzimy ze swoimi przekonaniami, analitycznymi przyzwyczajeniami i predyspozycjami. W tym sensie jest też wyborem fortunnym, bo odsłania przed nami bogactwo literatury, która nie waha się ani chwili przed wkroczeniem w krąg zagadnień najistotniejszych, kluczowych spraw bytu, a jednocześnie nie ignoruje tego, co zwykłe, potoczne, marginalne - z żadnej z tych sfer nie czyniąc sztandaru ani fetysza. Wydaje się więc, że twórczość Haupta - trzeba pamiętać, że mimo upływu lat wciąż możemy liczyć na „nowe” odnalezione fragmenty korespondencji, szkiców, a może i opowiadań - jest niewyczerpanym obszarem poszukiwań badawczych, paralelnych zresztą w stosunku do wahań, wyborów i rozwiązań interesującego nas autora. (Rec. Wydawn.)

Zygmunt Haupt, pisarz owiany legendą, niezwykła osobowość twórcza, wygnaniec i outsider, autor jednego z najważniejszych tomów polskiej prozy w XX wieku (Pierścień z papieru). Kolejny tom serii publikacji źródłowych materiałów do dziejów paryskiej „Kultury” przynosi kompletne wydanie nieznanej korespondencji pisarza z Jerzym Giedroyciem, a także innymi osobami ze środowiska „Kultury” (Marią i Józefem Czapskimi, Zofią i Zygmuntem Hertzami oraz Jerzym Stempowskim).

Seria pt. Dokumentacja Życia Literackiego Kręgu Londyńskich „Wiadomości” (1945-1981) upowszechnia bezcenne archiwalia redakcyjne najważniejszego literackiego tygodnika polskiej emigracji pojałtańskiej, znajdujące się w zbiorach Archiwum Emigracji Biblioteki Uniwersyteckiej UMK w Toruniu. Tom 1 zawiera 68 listów wymienionych w latach 1945-1975 między Zygmuntem Hauptem a Mieczysławem Grydzewskim, Michałem Chmielowcem i Stefanią Kossowską. Są one cennym świadectwem blasków i cieni życia polskiego pisarza na emigracji. (Rec. wydaw.)

Książka składa się z trzech części. Każda z nich dzieli się na osobne rozdziały poświęcone poszczególnym autorom. Ich układ uzależniony został od poziomu reprezentatywności danego zagadnienia w danej propozycji prozatorskiej. A są to: strategia i poetyka fragmentu w części pierwszej; przeszłość, powracanie do niej pamięcią oraz dochodzenie do głosu indywidualnego doświadczenia w części drugiej; wreszcie sposób bycia podmiotu autorskiego oraz koncepcje podmiotowości w trzeciej części pracy. Tekstowe zapośredniczenie obecności podmiotu skutkuje wyodrębnieniem się tego, co nazwane zostaje głosem samego tekstu. Głos w prozie omawianych trzech pisarzy należy do kogoś, kto w tekście zaistnieć może wyłącznie jako głos właśnie. Pytanie o „kto” tego głosu jest pytaniem tak o jakąś konkretną, historyczną jednostkę, jak o normy i praktyki: psychospołeczne, językowe a także literackie. Twórczość Haupta, Czycza i Vargi odczytana zostaje jako projekt ocalającego zatracenia: dokonującego się w samym głosie dochodzącym ze sceny pisania procesu ocalania śladów pewnej obecności poprzez zatracenie i rozproszenie jej w literackiej artykulacji. (Rec. Wydawn.)

Autor - jednocześnie wybitny badacz literatury i pisarz - oddał do rąk czytelnika monografię, która urzeka nie tylko lotnym, giętkim stylem, ale także przenikliwością obserwacji i pomysłowością analityczno-interpretacyjną. Unikając metodologicznego dogmatyzmu i apodyktycznych klasyfikacji, badacz słusznie podkreśla hybrydyczność pisarstwa Haupta, wymykanie się jego utworów ciasnym oczkom sieci pojęć gatunkowych lub tematycznych. Zarazem jednak monografista nie uchyla się od swego zasadniczego obowiązku: proponuje intrygującą hipotezę interpretacyjną, zapraszając czytelnika do detektywistycznej podróży w głąb tekstów. Jak nietrudno się domyślić, pod piórem wytrawnego interpretatora wyprawa ta staje się pasjonującą intelektualną przygodą. Zasadnicza teza pracy, mówiąca, iż „cała twórczość Haupta wymierzona jest przeciw entropii i unifikacji” nie tylko stopniowo obrasta gęstą pajęczyną poszlak, ale i poparta jest murem trudnych do podważenia dowodów. Nabieramy przekonania, że istotnie stanowi ona klucz do zrozumienia zasadniczych właściwości rozmaitych elementów Hauptowego dzieła i jego pisarskiej strategii. Że pozwala zrozumieć to, w jaki sposób pisarz kształtuje przestrzeń i czas w swoich opowiadaniach, jak kreuje bohaterów, w jakiej mierze korzysta z danych autobiograficznych, a wreszcie - jak kształtuje styl wypowiedzi, bo u Haupta „bogactwo tego świata przekłada się na bogactwo form artystowskiego opisu”. (Rec. Wydawn.)

Książka prezentuje nowy sposób identyfikacji utworu literackiego jako autobiografii, określony mianem interpretacji autobiograficznej. Retoryczna interpretacja autobiograficzna, zamiast poszukiwać odniesienia tekstu literackiego do zewnątrztekstowej rzeczywistości i centralnie usytuowanego do niej autora, ujawnia działające w wypowiedzi mechanizmy tekstowe (zespoły tropów i figur) oraz wyjaśnia, dlaczego ewokują one efekt prawdziwości relacjonowanych przeżyć i wydarzeń. Autorka sprawdza operacyjność retorycznej interpretacji autobiograficznej na przekładzie utworów Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego, które stanowią przedmiot różnych, nierzadko sprzecznych ze sobą opinii badaczy autobiografizmu. Interpretuje przy tym zarówno opublikowane teksty pisarzy, jak i te pozostające w rękopisach i maszynopisach. (Z okładki)

Książka Doroty Utrackiej jest pozycją oryginalną. [...] drugim po monografii Aleksandra Madydy opracowaniem całości prozy Haupta, ujmującym ją jednak z zupełnie innej perspektywy. [...] wynika z doświadczeń wszechstronnie oczytanego w przedmiocie teoretyka literatury, dysponującego perfekcyjnym warsztatem literaturoznawcy. Książka koncentruje się przede wszystkim na problemach warsztatu pisarskiego Haupta, jest obszernym i wielostronnym, ujętym w sposób nowatorski, studium poetyki. Nowe spojrzenie na pisarstwo autora Szpicy wynika z trafnej i przemyślanej w kontekście ponowoczesnej estetyki propozycji odczytania tej twórczości jako dzieła in statu nascendi - całości kształtowanej latami, procesualnie, w praktykach wariantowych powtórzeń i przekształceń tych samych zdarzeń, momentów czasowych, przemieszczeń sekwencji tekstowych, konfigurowanych w coraz to nowych kontekstach. Z recenzji prof. zw. dr hab. Marii Woźniakiewicz-Dziadosz

Zygmunt Haupt to jeden z najciekawszych i zarazem najmniej znanych pisarzy polskich XX wieku. Twórczość autora, przez krytyków porównywanego z Schulzem i Gombrowiczem, nie była dotychczas w pełni dostępna czytelnikom. W tomie "Z Roksolanii" zebrano utwory publikowane w prasie codziennej przed 1939 r. i w czasopismach emigracyjnych oraz utwory nieznane, odnalezione w archiwum pisarza. Ilustrujące książkę reprodukcje rysunków i szkiców ukazują Zygmunta Haupta jako ciekawego grafika i karykaturzystę. (Z okłądki)

"Próba krytycznej wiwisekcji dorobku epistolarnego Haupta to przedsięwzięcie pionierskie, poprzedzone przez liczne poszukiwania i szczegółowe ustalenia dokumentacyjne (nieznane do tej pory fragmenty korespondencji), co samo w sobie stanowi istotną zasługę autora. Mamy zatem do czynienia z wyrazistym zakreśleniem obszaru badań, zreferowaniem celu własnych poszukiwań. Jawi się on jako ambitna próba rekonstrukcji samoświadomości twórczej Haupta, zdeterminowanej przez kondycję wygnańca, ulegającą na przestrzeni lat ewolucji i przechodzącą w figurę outsidera. Panas proponuje nam Haupta nieoczywistego, widzianego zarówno od strony jego warsztatu pisarskiego będącego przedmiotem badań tekstologicznych, światopoglądu twórczego ujawniającego się poprzez deklaracje w pismach z pozoru marginalnych, ale też poprzez konkretne działania natury „technicznej”, wreszcie od strony wzajemnych relacji pomiędzy epistolografią a zasadniczą częścią twórczości w postaci komponowanych (wydanych i niewydanych) zbiorów opowiadań." Z recenzji wydawniczej +dr. hab. Andrzeja Niewiadomskiego, prof. UMC

Zakopany sztandar jest bez wątpienia poważnym przyczynkiem do historii września 1939 roku. Napisany jest wartkim i barwnym językiem w formie opowiadania, dzięki czemu krąg czytelników tej książki na pewno będzie dużo większy niż koło historyków militariów. Z przyczyn bliżej mi nie znanych bohaterowie książki, którzy polegli na polu boju, występują pod swoimi nazwiskami, ci zaś, którzy przeżyli występują pod pseudonimami. Prawdopodobnie autor, który sam ukrywał się w czasie pisania pierwszej wersji książki zaraz po klęsce wrześniowej, chciał w ten sposób ochronić swoich kolegów i ich rodziny przed represjami niemieckimi....(Fragment przedmowy)