Książka stanowi kompendium wiedzy o ważnym dla polskiej tożsamości zjawisku jakim są dwory będące charakterystycznym elementem naszego krajobrazu polskiej historii i kultury a także ośrodkami ziemiańskiej kultury i obyczaju kultywowania tradycji rodowych i narodowych oraz walki o polskość. Niemal od początków państwa budowano je najpierw jako obronne gniazda rycerskie później od połowy XVII wieku jako skromne w porównaniu do pałaców rezydencje właścicieli ziemskich. W Polsce takich małych siedzib ziemiańskich było stosunkowo dużo w porównaniu z innymi krajami Europy. Autor przedstawia najwartościowsze przykłady dworów zbudowanych od średniowiecza do czasów współczesnych. Pokazuje wielką różnorodność koncepcji architektonicznych realizowanych w poszczególnych okresach zaznajamia nas z historią dworów i losami ich właścicieli walorami estetycznymi i użytkowymi samych budynków oraz ich otoczenia. Zwraca uwagę jak wielkim zagrożeniem dla naszej kultury i tożsamości w Europie jest rozpoczęty po 1939 roku proces usuwania z krajobrazu polskiego zabytkowych dworów i parków oraz wymazywania ze świadomości Polaków patriotycznych wartości ziemiańskich.

W dniach 18-27 września 2015 roku w Gorlicach i Szymbarku odbyła się pierwsza edycja Festiwalu im. Zygmunta Haupta. Festiwal stanowi wspólną incjatywę osób i instytucji, którym bliski jest cel promocji twórczości Zygmunta Haupta, największego z niesłusznie zapomnianych polskich pisarzy. Incjatorem wydarzeń jest Andrzej Stasiuk, który objął funkcję dyrektora Artystycznego. Festiwal jest zaplanowany jako cykliczny, odbywający się co roku. Zaplanowane wydarzenia mają dwa podstawowe cele. Pierwszym jest przywrócenie pamięci o wyjątkowym pisarzu, jakim był Zygmunt Haupt, przybliżenie odbiorcom jego sylwetki twórczej i życiorysu wraz z kontekstem historycznym jego czasów. Drugim celem wydarzenia jest udział w rozwoju polskiej sceny literackiej, promocji czytelnictwa i wartościowych zjawisk współczesnej literatury i sztuki. (Fragment "Idea")

Książka Piotra Cegielskiego "Galicyjskie portrety, czyli mój kolaż rodzinny" jest barwnym portretem bliskich autora, namalowanym na szerokim tle politycznym, społecznym i obyczajowym okresu międzywojennego. Skupia się na kilku nieprzeciętnych postaciach, które dotychczas nie doczekały się opracowań monograficznych, w dwóch przypadkach najprawdopodobniej ze względu na to, że po 1939 r. znalazły się na emigracji i tam zmarły. (Z okł.)

Zapraszamy Państwa do wędrówki przez Gminę Gorlice - krainę pięknych pogórzańskich i beskidzkich krajobrazów, regionu o długiej i ciekawej historii, splecionej nierozerwalnie z dziejami Polski. Będzie to podróż przez krainę dwóch kultur - Pogórzan i Łemków - które przez wieki funkcjonowały obok siebie i czerpały z siebie nawzajem. Na kartach publikacji spotkają Państwo urocze łemkowskie cerkiewki, kościoły, murowane i drewniane dwory, pochylone od starości kamienne i drewniane świątki, skrzypiące na wietrze naftowe kiwony, cmentarze z I wojny światowej, a nawet...piramidę. (Od redakcji).

W roku 1990 ukazało się I wydanie legend. Nakład wynosi 560 egzemplarzy i został wyczerpany. Turyści i wycieczkowicze, a także młodzież z różnych szkół powiatu gorlickiego odwiedzający Szymbark, pytali o drukowaną wersję legend. Postanowiłem, po nielicznych przeróbkach, przygotować kolejne II wydanie; z racji 650- lecia Szymbarku. W prezentowanych tekstach nie pomijam ludowej frezeologii, wprost dbam o jej wyeksponowanie, tak samo zachowuję brzmienie nielicznych wyrazów charakterystycznych dla gwary Szymbarku...(Fragment wstępu)

Rocznik otwiera obszerny artykuł Andrzeja Piecucha będący monografią Dolin, zamieszkałego niegdyś przez Łemków, a obecnie nieco zapomnianego przysiółka Szymbarku. Autor przedstawia zarówno historię osady jak i opisuje jej główne zabytki z dawną cerwią greckokatolicką na czele. Mamy nadzieję, drogi Czytelniku, że zachęcony tym tekstem podczas najbliższej bytności w Szymbarku nie omieszkasz odwiedzić tego położonego na uboczu przysiółka. Kolejny polecany artykuł przedstawia szlak kurierski, który w czasie okupacji prowadził przez Rymanów-Zdrój i Beskid Niski na Węgry do Budapesztu. W szczególności przedstawiona została postać Jana Łożańskiego, jednego z najbardziej zasłużonych kurierów przemierzających tą trasę. Następne teksty poświęcone są tematyce łemkowskiej i dotyczą dwu ostatnio wydanych książek napisanych przez Łemków i poświęconych ich rodzinnym stronom... (Fragment wstępu)

Andrzej Piecuch w obszernym artykule opisuje historię nieistniejącej już drewnianej cerkwi z Izb oraz losy wyposażenia zachowanego z jej wnętrza. Cerkiew ta w XVIII wieku zyskała miano sanktuarium, dzięki cudownej ikonie Płaczącej Matki Bożej z Dzieciątkiem, której łask doświadczył m.in. sam Kazimierz Pułaski. Przy okazji dowiadujemy się więcej o cudownym zjawisku płaczących obrazów. Piotr Wirchniański wraz z Teresą Banias w pracy dyplomowej, której skróconą wersję publikujemy, przedstawiają niezwykle ciekawe losy rekonstrukcji dwóch historycznych budowli zlokalizowanych po dwóch stronach polsko-słowackiej granicy, przy Szlaku Węgierskim - kasztelu Gładyszów w Szymbarku i zamku w Zborowie, tzw. Makowicy... (Fragment wstepu)

W Wielką Sobotę poświęcone jadło, tzw. święcone [...] obnoszono trzy razy dookoła chałupy [...]. Skorupki po zjedzeniu pisanek zagrzebywano w kretowisku, aby kury nie gubiły jajek. To jeden z opisów dawnych rytuałów związanych ze zbliżającymi się Świętami zawarty w publikacji Na Pogórzańskiej wsi (ukazała się nakładem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach). Czytelnik odnajdzie w niej wiele interesujących aspektów życia duchowego i społecznego mieszkańców dawnych wsi naszego regionu. Autorka w pierwszej części przybliża nam tradycyjną kulturę ludową Pogórzan na przełomie XIX i XX wieku. W drugiej części zaprasza na spacer po Skansenie Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku. Książkę polecam młodym i starszym. Niezorientowanym przybliży wygląd dawnej zagrody wiejskiej, wyposażenie domów, budynków gospodarczych i warsztatów rzemieślniczych. Dla starszych Czytelników może posłużyć jako wehikuł w odbyciu sentymentalnej podróży do czasów dzieciństwa i młodości. Uwaga!!! "Doprawiona do smaku" wybornym materiałem ilustracyjnym, natychmiast pobudza apetyt na wiosenne wycieczki...

,,Opowiadam ten najmniejszy z Beskidów w 178 legendach i opowieściach i nie jest on wcale taki mały jakby wynikało to z nazwy. Jest ogromny poprzez swoją niezwyczajną historię, Przez wieki był ojcowizną Polaków, Łemków, Żydów, Dolinian, Pogórzan i Zamieszańców, a nawet Cyganów. Wszyscy oni budowali w nim swoją doczesność ufni w opiekę bożą, ale niosąc w sobie także wiarę w złe moce. Pięć legend zostało przetłumaczonych na język łemkowski, bo Beskid był ich Ojczyzną. Nie mieli innej, aż do czasu, kiedy odmówiono im prawa do własnej tożsamości. Zbierając i opracowując te legendy i opowieści przemierzyłem wielokrotnie Beskid od Przełęczy Łupkowskiej aż po Krynicę. To były jedne z najciekawszych podróży mojego życia". Cyryle, co one są w Beskidzie Ludzi było wtedy nie wiele i do pogańskich bogów się modlili. Minęło już kilka pokoleń, kiedy osiedli w Beskidzie jak zjawił się misjonarz dobrej nowiny. Chodził od osady do osady i opowiadał tutejszym o Chrystusie, synu boga prawdziwego, w trójcy jedynego. Słuchali go, ale nie dawali wiary jego słowom, bo obcy, a oni od ojców i dziadów trwali przy swoim, i od zawsze żertwę składali Światowidowi, Perkunowi i Wołosowi. Aż tu nagle jakiś obcy nawołuje ich, by dawne bogi porzucili. Jakże to tak, nie godzi się odstąpić od wiary przodków i porzucić słowiańskich bogów i przyjąć za swojego jakiegoś obcego boga. Kiedy zapytali tego przybłędę o imię, powiedział, że na chrzcie świętym dali mu Cyryl. Nic z tego nie rozumieli i pozostali przy swoim. Minęło tysiąc lat i więcej, jak taki jeden, co świątki rzeźbił, natchniony jakimś dobrym duchem, przypomniał sobie o Cyrylu i jego postać wiernie odwzorowywał w lipowej desce. I chodził z tymi lipowymi deskami-Cyrylami po Krempnej i po innych wsiach, od kościoła do cerkwi, od knajpy do knajpy i wołał: - komu Cyryla, komu, bo on chce do domu… I sprzedawał te Cyryle za grosz marny, tym co byli w potrzebie. A każdy Cyryl spełniał tylko jedną i to pierwszą wypowiedzianą intencję. Jak który poprosił o uzdrowienie, to i taką łaskę otrzymał, inny o dobrego męża dla swojej córki, a jeszcze inny o co innego. I nazwał ony świątkarz owe Cyryle po swojemu. Pierwszy był Cyryl od nagłej i niespodziewanej śmierci, drugi jako to Cyryl stróż domowego ogniska, trzeci radoszycki, czyli Cyryl od cudownych źródeł, kolejny Cyryl wielkopostny, a potem jeszcze: Cyryl pasterski przez niektórych określany też mianem łemkowskiego, Cyryl magurski zwany również wilczym, Cyryl jordański wspomagający w porzucaniu pogaństwa, Cyryl monasterski patronujący zakładaniu klasztorów, Cyryl krynicki od malowania różnych obrazków, Cyryl tylicki od dalekich podróży, Cyryl lackowski od nieszczęść, jakie mogą się przydarzyć w górach, Cyryl madziarski przeciw zbójcom z Panonii, Cyryl daliowski od szczęśliwego zakładania nowych osad, Cyryl chmurzasty chroniący od gradobicia i porywistych wiatrów. Nie ma już Jędrusia świątkarza i Cyryla nie ma kto wystrugać, jeno łza po nich pozo-stała, co po zboczach gór w doliny się toczy i w wezbranych strumieniach szuka pocieszenia. Buczy wiatr w buczynie, smreki stoją w tęczy rosy, pająk rozpiął sieć w leszczynie, echo woła wniebogłosy: - Komu Cyryla komu, bo on chce do domu… (Rec. Wydawn.)

,,Opowiadam ten najmniejszy z Beskidów w 178 legendach i opowieściach i nie jest on wcale taki mały jakby wynikało to z nazwy. Jest ogromny poprzez swoją niezwyczajną historię, Przez wieki był ojcowizną Polaków, Łemków, Żydów, Dolinian, Pogórzan i Zamieszańców, a nawet Cyganów. Wszyscy oni budowali w nim swoją doczesność ufni w opiekę bożą, ale niosąc w sobie także wiarę w złe moce. Pięć legend zostało przetłumaczonych na język łemkowski, bo Beskid był ich Ojczyzną. Nie mieli innej, aż do czasu, kiedy odmówiono im prawa do własnej tożsamości. Zbierając i opracowując te legendy i opowieści przemierzyłem wielokrotnie Beskid od Przełęczy Łupkowskiej aż po Krynicę. To były jedne z najciekawszych podróży mojego życia". Cyryle, co one są w Beskidzie Ludzi było wtedy nie wiele i do pogańskich bogów się modlili. Minęło już kilka pokoleń, kiedy osiedli w Beskidzie jak zjawił się misjonarz dobrej nowiny. Chodził od osady do osady i opowiadał tutejszym o Chrystusie, synu boga prawdziwego, w trójcy jedynego. Słuchali go, ale nie dawali wiary jego słowom, bo obcy, a oni od ojców i dziadów trwali przy swoim, i od zawsze żertwę składali Światowidowi, Perkunowi i Wołosowi. Aż tu nagle jakiś obcy nawołuje ich, by dawne bogi porzucili. Jakże to tak, nie godzi się odstąpić od wiary przodków i porzucić słowiańskich bogów i przyjąć za swojego jakiegoś obcego boga. Kiedy zapytali tego przybłędę o imię, powiedział, że na chrzcie świętym dali mu Cyryl. Nic z tego nie rozumieli i pozostali przy swoim. Minęło tysiąc lat i więcej, jak taki jeden, co świątki rzeźbił, natchniony jakimś dobrym duchem, przypomniał sobie o Cyrylu i jego postać wiernie odwzorowywał w lipowej desce. I chodził z tymi lipowymi deskami-Cyrylami po Krempnej i po innych wsiach, od kościoła do cerkwi, od knajpy do knajpy i wołał: - komu Cyryla, komu, bo on chce do domu… I sprzedawał te Cyryle za grosz marny, tym co byli w potrzebie. A każdy Cyryl spełniał tylko jedną i to pierwszą wypowiedzianą intencję. Jak który poprosił o uzdrowienie, to i taką łaskę otrzymał, inny o dobrego męża dla swojej córki, a jeszcze inny o co innego. I nazwał ony świątkarz owe Cyryle po swojemu. Pierwszy był Cyryl od nagłej i niespodziewanej śmierci, drugi jako to Cyryl stróż domowego ogniska, trzeci radoszycki, czyli Cyryl od cudownych źródeł, kolejny Cyryl wielkopostny, a potem jeszcze: Cyryl pasterski przez niektórych określany też mianem łemkowskiego, Cyryl magurski zwany również wilczym, Cyryl jordański wspomagający w porzucaniu pogaństwa, Cyryl monasterski patronujący zakładaniu klasztorów, Cyryl krynicki od malowania różnych obrazków, Cyryl tylicki od dalekich podróży, Cyryl lackowski od nieszczęść, jakie mogą się przydarzyć w górach, Cyryl madziarski przeciw zbójcom z Panonii, Cyryl daliowski od szczęśliwego zakładania nowych osad, Cyryl chmurzasty chroniący od gradobicia i porywistych wiatrów. Nie ma już Jędrusia świątkarza i Cyryla nie ma kto wystrugać, jeno łza po nich pozo-stała, co po zboczach gór w doliny się toczy i w wezbranych strumieniach szuka pocieszenia. Buczy wiatr w buczynie, smreki stoją w tęczy rosy, pająk rozpiął sieć w leszczynie, echo woła wniebogłosy: - Komu Cyryla komu, bo on chce do domu… (Rec. Wydawn.)

Idea gromadzenia obiektów architektury wsi na wydzielonym obszarze wraz z wyposażonymi wnętrzami oraz odtworzonym naturalnym środowiskiem pojawiły się pod koniec XIX wieku w krajach skandynawskich. Twórcą pierwszego tego typu muzeum był szwedzki etnograf Artur Hazelius, który w 1891 roku w Sztokcholmie udostępnił zwiedzającym ekspozycję zbudowaną na terenach dawnego poligonu wojskowego pokrytego szańcami (szaniec - po szwedzku "skansen"). Realizacja ta znalazła szybko naśladowców w wielu krajach Europy... (Fragment wprowadzenia)

Bliskość wigilijnej gwiazdy napawa chyba każdego z nas radością, wprowadza w osobliwy nastrój pełen ciepła i dobroci, każe zapomnieć o szalonym rytmie codzienności, wycisza na chwilę i łączą z rodziną. Dawniej to było..., gdy nadchodziły święta - wspominają starsi echo minionych lat, choinkę pełną życia - a dzisiaj to wszystko gdzieś ginie i zanika. Młodzi pędzą za współczesnością, wszystko załatwiają kupując, a my musieliśmy sobie sami przygotować i ozdoby, i jedzenie, i cały dom, by wyglądał godnie i odświętnie... (Fragment)

"... Opisując działalność zbrojną oddziału [Huragan] wykorzystałem m. in. zapiski dziennika, jaki prowadził żołnierz oddziału Franciszek Tomaszkiewicz ps. "Biały" (1914-2009) w okresie od 1 stycznia do 17 kwietnia 1947 r. Pomyślałem wówczas, że warto byłoby opublikować wspomniany dziennik, bowiem stanowi on świadectwo niezwykle dramatycznych wydarzeń, jakich doświadczyli partyzanci podziemia niepodległościowego na pograniczu sądecko-gorlickim. (...) Tak w marcu 2013 dotarłem do Ropy, gdzie spotkałem się z Panem Franciszkiem Tomaszkiewiczem (juniorem), któremu opowiedziałem historię Ojca, jaka wyłaniała się z zachowanych źródeł. Pan Franciszek postanowił poszerzyć tę wiedzę. Poprzez dokumenty pozostawione przez Rodziców oraz akta instytucji będących ważnymi filarami reżimu komunistycznego - aparatu bezpieczeństwa i sądu wojskowego - podążył w kierunku poznania prawdy o kolejach życia Franciszka i jego żony Bronisławy. (...) Przepojona bardzo osobistym komentarzem praca odkrywa losy bohaterów na tle epoki naznaczonej wszechobecnym cierpieniem, zadawanym przez okupantów - niemieckiego i sowieckiego. Uzupełnia także dwudziestowieczną historię lokalnej społeczności. (Fragment z przedmowy Marcina Kasprzyckiego)

Walki na froncie wschodnim toczyły się w większości na ziemiach polskich. Siły austro-węgierskie, ze zmniennym szczęściem, biły się z Rosjanami w Galicji, odnosząc początkowo zwycięstwa, póżniej szybko wycofując się aż pod Kraków i Limanową. Tutaj, póżną jesienią 1914 r. rozegrały się bitwy, które powstrzymały rosyjski "walec parowy" i uratowały monarchię Habsburgów od klęski. Zimą 1914/1915 front ustabilizował się i biegł przez Galicję od Wisły przez okolice Tarnowa, zachodnie przedmieścia Gorlice po grzbiet Karpat. Tak jak ziemia gorlicka, tak i Szymbark w latach I wojny światowej przeżywał dramatyczne chwile. Leżąc w granicach Galicji należącej do monarchii Habsburgów, był świadkiem zmiennych losów wojny, przemarszów wojsk, rekwizycji, grabieży, wojskowych sądów, bitewnych zmagań, cierpienia żołnierzy i cywilów... (Fragment wstępu)

Plakat informujący o wystawie form przestrzennych wykonanych przez uczniów Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie, która miała miejsce w Ośrodku Konferencyjno-Wystawienniczym w Szymbarku w dniach od 10 lutego do 15 marca 2023 roku.

Plakat informujący o wystawie malarstwa "Portret kobiecy", która miała miejsce w Ośrodku Konferencyjno-Wystawienniczym Kasztel w Szymbarku w dniach od 10 lutego do 15 marca 2023 roku.